"u heeft helaas niets gewonnen" – Michael over zijn gokverslaving en herstel

Voorwoord: De glans én de schaduw van het gokspel 

Bij Onetime houden we van het spel. Van de glitter van Las Vegas, het geluid van vallende munten, de spanning van een bonusrondje en het gevoel dat dit zomaar het moment kan zijn waarop je wint. We zijn dol op de mooiste slots, de slimste tactieken en alles wat met de opwinding van geld te maken heeft. Maar juist omdat we zó van dit wereldje houden, weten we ook: er is een keerzijde.

We willen dat iedereen die met ons meeleest, meepraat of meespeelt, plezier heeft. Dat het een hobby blijft – een leuke uitlaatklep, geen last. Verantwoord spelen staat bij ons voorop. Want hoe spannend het ook is, niemand zou zichzelf moeten verliezen in een spel dat bedoeld is als vermaak.

Helaas weten we ook dat het niet voor iedereen goed afloopt. Er zijn mensen die wél die grens overgaan, soms zonder het zelf door te hebben. En daarom vinden we het belangrijk om ook die verhalen te vertellen. Om onze community, en vooral de nieuwe leden, te laten zien welke valkuilen er zijn, en hoe snel je daarin kunt belanden.

Het verhaal van Michael van Dijk is er zo één. Indringend, open en belangrijk. Juist omdat hij het zélf heeft meegemaakt. In dit interview vertelt hij over verleiding, terugval, herstel, en waarom hij nooit meer voor de lol een casino binnen zou lopen.

Lees mee. Laat het binnenkomen. En deel het als je denkt dat iemand anders er iets aan heeft.

Openhartig interview met met Michael van Dijk

Iedereen die kampt met een verslaving, heeft zo’n moment waarop het besef keihard binnenkomt. Bij jou was dat niet op de bank thuis, maar juist ín het casino, of eigenlijk, net daarbuiten. Wanneer wist je: dit gaat niet goed?

“Toen ik op een zeker moment Holland Casino uitstapte, me intens depressief voelde, maar ook niet kon wachten om wéér naar binnen te gaan. Alles in het casino is erop gericht om je volledig te doen opgaan in het gokspel, en wanneer je je depressief voelt om het feit dat je zo in de shit zit door het gokken, wordt juist dat gokken in de bedwelmende omgeving van een casino ook je manier om die shit even te vergeten, als de vicieuze cirkel van verslaving.

Of, zoals ik het in mijn boek omschreef: ‘Dat gokken is zowel de oorzaak als verdoving van alle ellende’ (blz. 89).”

Herstellen van een verslaving is geen rechte lijn omhoog. Bij jouw kwam de kracht juist uit inzicht, en kennis over het systeem waar je zo diep in vastzat. Wat hielp het meest bij je herstel?

“Ongetwijfeld mijn onderzoek naar de gokindustrie. Neem bijvoorbeeld het gokken in Holland Casino: ik was me er voorheen niet van bewust dat alles zo is ingericht om een gast zo lang mogelijk aan het gokken te houden.

Er zijn geen klokken, er is weinig daglicht, er is een beloningssysteem met pasjes voor als je vaker op bezoek komt en dus zorgt voor veel omzet, de gokkasten zijn strategisch opgesteld.

Volgens het bedrijf SenseCompany, dat naar eigen zeggen de geurmarketing van het Utrechtse Holland Casino heeft verzorgd (de vestiging die ik veruit het meest bezocht), zijn er zelfs geurgaten in de ‘speel-, rook- en sanitaire ruimten’ die de omzet met 45% laten stijgen.”

Voor wie denkt dat het probleem ligt bij ‘de verslaafde zelf’, heb je een duidelijk weerwoord. Je legt uit waarom de verantwoordelijkheid breder ligt, en hoe de sector faalt in wat ze zou moeten doen. Wat moet er veranderen in de gokindustrie?

“Ten eerste een veel betere voorlichting naar consumenten over de intrinsiek risicovolle producten die zij aanbieden, zoals dat bijvoorbeeld ook bij beleggen wordt gedaan bij bepaalde beleggingsproducten.

Uit onderzoek blijkt dat slechts 1 op de 4 gokkers door Holland Casino wordt voorgelicht, terwijl zij volgens de wet verplicht zijn dat te doen. Omgerekend naar bezoekersaantallen zijn dat zo’n 750.000 mensen die niet op de hoogte zijn gesteld.

Ten tweede een veel betere verslavingspreventie. De wettelijke zorgplicht van de online-aanbieders wordt al sinds de inwerkingtreding van de Wet Koa verzuimd, zo bevestigt ook de Kansspelautoriteit.

Ruim anderhalf jaar geleden concludeerde zij in een onderzoek dat de legale onlinecasino’s ‘onvoldoende snel en adequaat ingrijpen indien een speler mogelijk onmatig deelneemt, dan wel mogelijk een gokverslaving heeft’. Ook stelde de toezichthouder dat ‘nagenoeg alle aanbieders bovenwettelijke limieten voor jongvolwassenen hadden.

Daarnaast bleek in 2021 nog dat er jaarlijks naar schatting tussen de 43.848 en 72.603 probleemgokkers bij Holland Casino over de vloer komen, volgens het onderzoeksrapport ‘Nieuwe meting modernisering kansspelbeleid’ van Breuer & Intraval (in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum).

Ten derde lijkt het me zaak dat er prioriteit wordt gegeven aan de bescherming van de volksgezondheid en het welzijn boven andere concurrerende economische, financiële en commerciële belangen. Probleem voor de volksgezondheid, omdat bijvoorbeeld naar schatting 37 procent van de mensen met gokproblemen fysiek partnergeweld pleegt.

En in Nederland komt hoog-risicogokken ruim twee keer zo vaak voor onder praktisch opgeleiden als onder universitair geschoolden, zo blijkt uit de meest recente Ipsos-meting.

Ook andere groepen die sociaal en economisch al kwetsbaar zijn, zoals mensen met een niet-westerse migratieachtergrond, vallen vaker ten prooi aan de verleidingsstrategieën van de kansspelindustrie. Dat vergroot ongelijkheden.

4En, tot slot: het kost de samenleving miljarden per jaar, gezien er linksom of rechtsom door de samenleving moet worden opgedraaid voor kostenposten als ggz-behandelingen, arbeidsverzuim en schuldhulpverleningstrajecten.”

Stel dat iemand zich herkent in jouw verhaal, maar toch denkt: ‘ik heb het nog onder controle’. Wat zou jij diegene aanraden als eerste stap om die controle écht te toetsen?

Volgens Michael is zelfinzicht de sleutel. “Er zijn online allerlei tests beschikbaar, bijvoorbeeld bij Loket Kansspel. Die vragen fungeren als een spiegel – ze dagen je uit om écht na te denken over je gedrag. Het besef dat je misschien de controle kwijt bent, is vaak al een belangrijke eerste stap richting herstel.”

Maar, voegt hij eraan toe: “Als iemand zich herkent in mijn verhaal, had dat eigenlijk allang opgemerkt moeten worden door de aanbieder. Die hoort dit soort signalen te herkennen.”

Je gaf eerder aan dat voorlichting vaak te laat komt, of simpelweg tekortschiet. Hoe zou een écht goede voorlichtingscampagne eruitzien volgens jou?

“Voorlichting moet maatschappij breed plaatsvinden, en niet alleen gericht zijn op mensen die al spelen. Ook mensen die nog nooit een gokje hebben gewaagd, moeten weten waar ze aan beginnen.” Michael pleit voor voorlichting in het onderwijs, zoals dat ook gebeurt bij roken en drugs.

“En dan niet vanuit een moralistisch vingertje, maar wél vanuit de realiteit: gokken is intrinsiek risicovol. Je geeft je geld uit aan een industrie die werkt als een volksgezondheidsprobleem.”

Ook de waarschuwingen in reclames kunnen wat hem betreft veel explicieter. “Het Trimbosinstituut heeft daar al zóveel nuttige aanbevelingen voor gedaan – het is zonde dat daar nog zo weinig mee gebeurt.”

Je noemde ethiek als drijfveer. Zou je ooit mee willen denken over écht verantwoorde kansspelen? Of geloof je niet dat die überhaupt kunnen bestaan?

Dat ligt er helemaal aan, vindt Michael. “Als je niet speelt tegen een commercieel bedrijf dat verdient aan jouw verlies, verandert de zaak.”

“Denk aan dobbel- of bordspellen met een kansfactor, waarbij het draait om gezelligheid en niet om winst. Maar zodra er een commercieel belang achter zit, geloof ik niet dat echt verantwoorde kansspelen mogelijk zijn.”

Tot slot – en alleen als je deze wil beantwoorden: Heb je ooit een terugval gehad, of momenten waarop het kantje boord was? Wat gebeurt er dan in je hoofd? En hoe kom je eruit?

Michael is daar eerlijk over. “Ergens vorig jaar ben ik nog één keer de fout ingegaan, mede door een ‘lek’ in het CRUKS-systeem. Gelukkig duurde het niet lang en was het niet veel geld, maar toch.”

Hij legt uit dat de verleiding vaak komt vanuit denkfouten – van dat ene stemmetje in je hoofd. “En op slechte dagen kunnen reclames nog altijd heel triggerend zijn. Dat is al in 2019 vastgesteld in een rapport van het Ministerie van Justitie en Veiligheid.”

Het herstel van (ex-)gokkers kan actief tegengewerkt worden door de constante aanwezigheid van die prikkels, legt hij uit. “Het helpt als je dat erkent. En als de omgeving dat óók erkent.”